Bộ ba bất khả thi của blockchain đề cập tới việc hệ thống phi tập trung chỉ có khả năng đáp ứng hai trong ba mục tiêu tại bất kỳ thời điểm nào về mặt bảo mật, khả năng mở rộng và sự phân cấp.
Các blockchain Layer-1 như Bitcoin phải đối mặt với vấn đề về khả năng mở rộng, tức là thông lượng được biểu thị bằng tốc độ và hiệu quả xử lý các giao dịch trong một khoảng thời gian nhất định.
Khi số lượng người dùng và hoạt động thanh toán đồng thời tăng lên, hoạt động blockchain Layer-1 có thể trở nên rất chậm và tốn kém.
Để phát triển khả năng mở rộng của Bitcoin, các giải pháp blockchain Layer-2 đã được tạo ra, trong đó phổ biến nhất hiện nay là Liquid và Lightning Networks.
Bài viết sau sẽ phân tích so sánh Liquid với Lightning Network và giải thích cách tổ chức từng mạng.
Các điểm chính
- Liquid Network là sidechain của Bitcoin để thực hiện các giao dịch nhanh chóng, rẻ và bí mật cũng như phát hành các tài sản kỹ thuật số như stablecoin, cổ phiếu được mã hóa và các công cụ tài chính khác.
- Lightning Network là hệ thống được tạo ra nhằm mục đích mở rộng quy mô Bitcoin, đóng vai trò như giải pháp cho vấn đề băng thông hạn chế. Nó có thể được sử dụng để thực hiện chuyển tiền gần như tức thời với mức phí tối thiểu.
Liquid Network Là Gì?
Liquid Network là một sidechain Layer-2, cho phép các tài sản kỹ thuật số được thanh toán và phát hành trên blockchain Bitcoin. Đây có thể là stablecoin, token chứng khoán và các công cụ tài chính khác.
Liquid Network cho phép các nhà giao dịch BTC thực hiện thanh toán nhanh, riêng tư hơn và tận hưởng nhiều cải tiến công nghệ khác nhưng đổi lại là giao dịch sẽ được thực hiện theo cơ chế bảo mật khác.
Liquid là một sidechain cho phép chuyển Bitcoin vào và ra khỏi hệ thống thông qua cơ chế neo giá. Khi Bitcoin được đưa vào Liquid Network, nó được gọi là Liquid Bitcoin (LBTC).
Sổ cái Liquid được cải tiến và Bitcoin trên đó được kiểm soát bởi một liên đoàn. Miễn là hơn 2/3 số thành viên vẫn trung thực thì hệ thống sẽ vẫn an toàn.
Chuỗi Liquid có thể hỗ trợ việc tạo ra các tài sản mới có nguồn gốc từ sidechain này. Những tài sản này có thể được hoán đổi thông qua các giao dịch đa tài sản một cách an toàn và nguyên tử.
Ngoài ra, tất cả tài sản trên mạng, bao gồm Liquid Bitcoin và những tài sản được phát hành khác, đều có thời gian cho mỗi block là một phút và hoàn toàn bảo mật về loại tài sản và số lượng giao dịch.
Chuỗi Liquid cũng hỗ trợ Bitcoin Script và các giao thức được xây dựng dựa trên nó, chẳng hạn như dự án Lightning, cũng như các tiện ích mở rộng tập lệnh cho phép các tính năng nâng cao như giao ước (covenants), cây khóa (keytrees), v.v.
Dự án Liquid Network có token riêng. Nó được gọi là L-BTC và được neo theo BTC theo tỷ lệ 1:1. Tính đến thời điểm viết bài này, có khoảng 3.570 L-BTC đang lưu hành. Phương pháp hàng đầu và có lợi nhất để sử dụng token này là trên chuỗi Lightning, vốn hỗ trợ tốc độ và thông lượng giao dịch tương đối cao so với sổ cái của Bitcoin.
Thêm vào đó, người dùng Liquid Network cũng có thể sử dụng L-BTC trong các ứng dụng khác hỗ trợ Liquid Network, chẳng hạn như để vay hoặc mua token chứng khoán.
Chuỗi Liquid được dựa trên Lightning Network. Là một Liquid Network, hệ thống Lightning hỗ trợ thực hiện các giao dịch BTC tốc độ cao và chi phí rẻ nhưng có nhiều chức năng hạn chế hơn so với blockchain Bitcoin gốc.
Lightning Network Là Gì?
Lightning Network là một giải pháp mở rộng quy mô Layer-2 khác nhằm giải quyết các vấn đề về khả năng mở rộng Bitcoin, đồng tiền hàng đầu trên thị trường. Nó cung cấp các giao dịch diễn ra tức thời và chi phí thấp, giúp người dùng đạt được hiệu quả cao và dễ tiếp cận hơn. So với chuyển khoản qua mạng Bitcoin, các giao dịch trên mạng Lightning riêng tư, diễn ra ngoại tuyến và chỉ có kết quả được ghi lại trên blockchain BTC.
Bitcoin Lightning Network sử dụng cơ chế Multisig để đảm bảo tính bảo mật của kênh thanh toán. Người tham gia cần khóa tiền điện tử của mình lại và thiết lập các kênh thanh toán. Kết quả là, họ có thể thực hiện thanh toán nhanh chóng và không tốn kém trong kênh mà không cần gửi giao dịch tới blockchain Bitcoin.
Kênh thanh toán là một hệ thống nằm bên ngoài blockchain Bitcoin, hỗ trợ việc thực hiện các giao dịch và sau đó gửi thống tin đến ví gốc.
Hệ thống Bitcoin Lightning sử dụng các kênh thanh toán dựa trên hợp đồng khóa thời gian (HTLC) để triển khai hệ thống kênh thanh toán đa điểm có định tuyến. Việc triển khai HTLC yêu cầu tập lệnh giao dịch phức tạp phải viết bằng ngôn ngữ theo yêu cầu để đáp ứng các điều kiện băm và thời gian.
Tập lệnh này sẽ khởi tạo khi kênh thanh toán được mở và chạy tại thời điểm thanh toán. Bằng cách này, Lightning Network trong mạng Bitcoin đảm bảo tính hiệu quả và bảo mật của việc thanh toán liên mạng.
Liquid và Lightning Networks – Chúng Khác Nhau Như Thế Nào?
Mặc dù cả hai giải pháp mở rộng blockchain Bitcoin được thảo luận ở trên đều nhằm mục đích đẩy cao giới hạn của Bitcoin và khiến các giao dịch trong mạng trở nên nhanh và hiệu quả hơn, nhưng chúng cũng khác nhau ở một số điểm về tính năng và ứng dụng thực tế. Dưới đây là phân tích so sánh theo từng tiêu chí.
1. On- và Off-Ramps
Việc mở và đóng kênh Lightning cần có đầu vào và đầu ra của Lightning. Do đó, một số người dùng phải sử dụng địa chỉ nhiều chữ ký để giao dịch trong mạng này. Sau khi nhận được tiền, chúng chỉ có thể được truy cập bằng khóa riêng của cả hai người dùng kênh thanh toán, yêu cầu phải có cả hai chữ ký.
Để hoàn tất giao dịch trong mạng Lighning, nút BTC được đồng bộ hóa và nút Lighning tương ứng cần được khởi động đồng thời, qua đó chúng sẽ thực hiện nhiệm vụ miễn là kênh thanh toán được mở.
Để tạo Liquid Bitcoin (L-BTC), bạn cần khởi tạo giao dịch on-chain tương tự như tạo kênh Lightning. Cần phải chuyển BTC đến địa chỉ Bitcoin và tạm thời khóa chúng.
Đầu ra của hoạt động này có thể được sử dụng để mở khóa số lượng L-BTC tương đương trên Liquid Network, vốn giao dịch theo nguyên tắc giao thức của Liquid.
2. Mô Hình Tin Cậy
Lightning sidechain cho phép các giao dịch vẫn sử dụng cơ chế bảo mật của Bitcoin mà không cần kết nối trực tiếp tới nó. Bất cứ khi nào có thay đổi về số dư trên kênh, cả hai người dùng kênh Lightning sẽ đồng thời ký giao dịch và một trong hai người dùng có thể chọn công khai giao dịch thanh toán bất cứ khi nào họ muốn.
Trường hợp cả hai bên liên tục theo dõi trạng thái kênh thông qua nút hoặc ví của họ. Trong tình huống đó, điều này khiến Lightning bị giảm độ tin cậy đi đáng kể vì không có người dùng nào trên kênh cần phải phụ thuộc vào nhau để giao dịch.
Hệ thống tin cậy của Liquid được xây dựng xung quanh một liên đoàn gồm 15 mô-đun bảo mật phần cứng (HSM), được kết nối với các máy chủ lưu trữ được gọi là cơ quan chức năng. Để BTC: L-BTC neo giá hai chiều hiệu quả, cần có ít nhất 2/3 tổng số đơn vị trong liên đoàn phải xác nhận trung thực.
Mặc dù vẫn cần có mức độ tin cậy nhất định, nhưng mô hình liên đoàn phân quyền đáng tin cậy hơn nhiều so với mô hình ủy thác mà hầu hết các nhà giao dịch đang áp dụng, khi họ phải ủy thác tiền của mình cho một sàn giao dịch duy nhất.
3. Tốc Độ
Thanh toán qua chuỗi Lightning rất nhanh. Vì giao dịch không cần xác nhận trên blockchain nên chúng có thể diễn ra nhanh chóng miễn là đáp ứng kết nối internet, thậm chí có thể lên đến hàng triệu giao dịch mỗi giây. Do đó, nếu có số lượng giao dịch nhiều cần xử lý, tốc độ giao dịch nhanh là một trong những lợi thế đáng kể nhất khi sử dụng Lightning.
Sổ cái Liquid tạo ra các khối để xác minh giao dịch, khiến giao dịch chậm hơn Lightning. Tuy nhiên, nó vẫn nhanh hơn blockchain Bitcoin. Các khối Liquid mới được tạo ra mỗi phút, nhanh hơn mười lần so với khối Bitcoin. Để một giao dịch được xem như là đã xử lý, cần có hai xác nhận. Điều này có nghĩa là các giao dịch Liquid mất khoảng hai phút.
4. Lưu Ký
Người dùng chuỗi Lightning phải giữ chìa khóa của họ trực tuyến cho đến khi một kênh bị đóng. Điều này đòi hỏi phải có sự giám sát liên tục và sao lưu luân phiên. Mặc dù chưa có vụ hack nào xảy ra nhưng những kẻ tấn công có thể đánh cắp dữ liệu nhạy cảm và thông tin khóa riêng tư khi các nút trực tuyến.
Điều đáng chú ý là việc lưu trữ Bitcoin bằng nhiều chữ ký (multisig) không thể được thực hiện trên Lightning, tức là tiền chỉ có thể được kiểm soát bằng một khóa duy nhất. Đây không phải là lựa chọn tốt nhất để lưu trữ số lượng lớn Bitcoin hoặc dành cho các tổ chức không muốn bất kỳ cá nhân nào có toàn quyền kiểm soát tiền của họ.
Liquid cho phép người dùng lưu trữ khóa ngoại tuyến trong ví lạnh, cung cấp thêm một lớp bảo mật. Điều này có nghĩa là tiền chỉ có thể bị đánh cắp khi có quyền truy cập trực tiếp vào khóa riêng.
Ngoài ra, Blockstream Green còn cho phép người dùng Liquid sử dụng ví phần cứng, giúp giữ khóa riêng L-BTC của họ ngoại tuyến vĩnh viễn, mang đến sự bảo vệ nhiều hơn.
Liquid cũng hỗ trợ Multisig tương tự như BTC. Tính năng này tăng cường bảo mật cho người dùng cá nhân và cho phép các tổ chức thiết lập quyền kiểm soát chung đối với ví L-BTC của họ.
5. Quy Mô Giao Dịch
Hệ thống Lightning được thiết kế để xử lý các hoạt động vừa và nhỏ. Để gửi thanh toán, người dùng phải tìm đường dẫn của các kênh Lightning thông qua mạng kết nối chúng với người nhận.
Tuy nhiên, quy mô thanh toán mà mỗi kênh Lightning có thể xử lý bị giới hạn bởi quy mô của giao dịch cấp vốn ban đầu khi nó được tạo ra. Khi quy mô giao dịch tăng lên, khả năng người mua và người bán tìm thấy nhau sẽ ít hơn, khiến chuỗi Lightning trở nên kém tin cậy hơn đối với các giao dịch lớn.
Mạng Liquid được thiết kế để xử lý các giao dịch từ trung bình đến lớn. Không giống như Lightning, Liquid hoạt động thông qua sidechain, một blockchain độc đáo cho phép người dùng giao dịch bằng token có thể đổi lấy BTC được gọi là Liquid Bitcoin (L-BTC).
Người dùng có thể thực hiện các giao dịch ở mọi quy mô trên Liquid Network. Về mặt lý thuyết, có thể giao dịch tới 21 triệu BTC. Hơn nữa, người nhận không cần chuẩn bị trước bất kỳ kênh nào; họ có thể nhận được tất cả những gì mà người gửi đã gửi.
6. Quyền Riêng Tư
Dự án Lightning cung cấp cho người dùng mức độ riêng tư cao hơn so với các hoạt động on-chain với BTC. Điều này là do các giao dịch trên chuỗi Bitcoin có thể được theo dõi trong thời gian thực. Các giao dịch trên Lightning được định tuyến qua nhiều nút, khiến nút nhận hoặc nút chuyển tiếp không thể xác định chính xác nguồn giao dịch.
Ngược lại với giao dịch on-chain, thanh toán Lightning không để lại bản ghi vĩnh viễn trên một blockchain bất biến. Tính năng này đặt ra thách thức đáng kể đối với kẻ tấn công đang cố gắng xâm phạm quyền riêng tư của giao dịch, yêu cầu chúng chuyển tiếp giao dịch để xác định danh tính. Quá trình này khiến cho việc khôi phục bất kỳ thông tin nào sau đó hầu như không thể thực hiện được.
Mạng Liquid có giao thức mã hóa duy nhất được phát triển bởi Blockstream được gọi là Giao dịch Bí mật nhằm đảm bảo tính bảo mật của số tiền và tài sản được chuyển. Do đó, không giống như hệ thống Lightning, số lượng và loại tài sản được chuyển không được tiết lộ cho bất kỳ ai ngoại trừ người gửi và người nhận.
Kết Luận
Phân tích so sánh Liquid và Lightning Network cho thấy mỗi giải pháp Layer-2 của BTC đều có ưu điểm và nhược điểm riêng, cũng như những đặc điểm thực tế để đảm bảo một mục tiêu duy nhất – tăng thông lượng của mạng BTC và cải thiện tính linh hoạt nhằm cải thiện vấn đề về tốc độ và chi phí giao dịch.
