Tại Sao Web5 Là Tương Lai: Kiểm Soát Cuộc Sống Kỹ Thuật Số Của Bạn

Năm 2023, hơn 5,4 tỷ người trên toàn cầu đang sử dụng Internet, với nhiều người phụ thuộc vào các nền tảng lớn như Google để quản lý các hoạt động trực tuyến của họ. Những nền tảng này kiểm soát một lượng lớn dữ liệu cá nhân, gây lo ngại về quyền riêng tư và cách thông tin của chúng ta được sử dụng.

Web5, một ý tưởng mới được giới thiệu bởi Block, Inc. của Jack Dorsey, xuất hiện để thay đổi điều đó. Nó tập trung vào việc trao cho người dùng quyền kiểm soát hoàn toàn dữ liệu và danh tính kỹ thuật số của họ, loại bỏ nhu cầu các công ty lớn đóng vai trò trung gian.

Cách tiếp cận này nhằm giải quyết các vấn đề về quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu ngày càng tăng, cung cấp một internet an toàn và thân thiện hơn cho mọi người.

Hành Trình Tiến Hóa của Web

Để hiểu Web5, chúng ta cần nhìn vào cách Internet đã thay đổi theo thời gian.

• Web1 là phiên bản đầu tiên của internet từ đầu những năm 1990. Nó đơn giản và tĩnh—các trang web giống như poster hoặc tờ rơi trực tuyến. Người dùng có thể đọc thông tin, nhưng không thể tương tác nhiều hoặc tạo nội dung.
• Web2 tiếp theo. Đây là internet mà hầu hết chúng ta biết ngày nay, với mạng xã hội, blog và các nền tảng video như YouTube. Nó làm cho internet trở nên tương tác, cho phép người dùng tạo và chia sẻ nội dung. Tuy nhiên, nó cũng dẫn đến sự tập trung dữ liệu, với các ông lớn công nghệ như Facebook và Google kiểm soát một lượng lớn thông tin người dùng.
• Web3 giới thiệu công nghệ blockchain vào internet. Phiên bản này nhằm phi tập trung hóa web, nghĩa là không có công ty nào kiểm soát dữ liệu của bạn. Web3 cũng cho phép người dùng sở hữu tài sản kỹ thuật số như tiền điện tử và token không thể thay thế (NFTs). Tuy nhiên, Web3 có thể khó hiểu và sử dụng, điều này khiến nhiều người khó áp dụng.

Web5 đang được phát triển để khắc phục những hạn chế của các phiên bản trước. Nó kết hợp các ý tưởng của Web3 về sự phi tập trung với một cách tiếp cận đơn giản hơn, thân thiện hơn với người dùng. Web5 tập trung vào việc trao cho người dùng quyền kiểm soát hoàn toàn dữ liệu của họ và làm cho internet trở nên dễ tiếp cận hơn.

Web5 Là Gì?

Web5 là một ý tưởng mới về cách internet nên hoạt động, tập trung vào việc trao cho người dùng quyền kiểm soát hoàn toàn dữ liệu của chính họ. Nó được thiết kế để làm cho web trở nên cá nhân hơn, an toàn hơn và dễ sử dụng hơn. Khái niệm này được TBD của Jack Dorsey (một công ty con của Block, Inc.) phổ biến hóa, đại diện cho một tầm nhìn táo bạo cho một web hướng người dùng hơn.

Ở cốt lõi, Web5 dựa trên ba trụ cột:

Định Danh Phi Tập Trung (DIDs)

Những định danh truyền thống như địa chỉ email được kiểm soát bởi các thực thể bên ngoài, cho phép họ thay đổi hoặc thu hồi quyền truy cập. Tuy nhiên, DIDs được tự sở hữu và quản lý bởi cá nhân, loại bỏ sự phụ thuộc vào các cơ quan tập trung. Sự tự chủ này đảm bảo rằng chỉ người dùng mới có thể thay đổi hoặc vô hiệu hóa định danh của họ, nâng cao quyền kiểm soát cá nhân đối với danh tính kỹ thuật số.

Bằng Chứng Xác Thực (VCs)

VCs giống như bằng chứng kỹ thuật số về thông tin quan trọng, chẳng hạn như trình độ hoặc thành viên. Ví dụ, một trường đại học có thể cấp một VC xác nhận bằng cấp của một sinh viên tốt nghiệp. Những bằng chứng này được lưu trữ an toàn trong ví kỹ thuật số của người dùng và có thể chia sẻ khi cần thiết. Quan trọng, người dùng chỉ có thể chia sẻ thông tin cụ thể, bảo vệ quyền riêng tư trong khi chứng minh những điều về bản thân.

Không Gian Lưu Trữ Phi Tập Trung (DWNs)

DWNs hoạt động như không gian lưu trữ cá nhân cho dữ liệu. Thay vì lưu trữ thông tin trên các máy chủ tập trung do các công ty sở hữu, người dùng giữ nó trong DWN của riêng họ. Các ứng dụng và dịch vụ chỉ có thể truy cập dữ liệu này với sự cho phép của người dùng. Ví dụ, ai đó có thể lưu trữ danh sách phát của họ trong DWN và cho phép các ứng dụng âm nhạc khác sử dụng nó mà không phải từ bỏ quyền sở hữu dữ liệu.

Tại Sao Web5 Quan Trọng

Một trong những đặc điểm xác định của Web5 là tập trung vào chủ quyền dữ liệu. Trong thế giới Web2 ngày nay, các ông lớn công nghệ lưu trữ và kiểm soát hầu hết dữ liệu người dùng, thường sử dụng nó cho quảng cáo nhắm mục tiêu hoặc bán cho bên thứ ba. Web5 nhằm thay đổi động lực này bằng cách trao cho người dùng quyền kiểm soát hoàn toàn thông tin cá nhân của họ.

Ví dụ, hãy tưởng tượng bạn điền thông tin vào hồ sơ trên một ứng dụng mạng xã hội. Với Web5, dữ liệu của bạn được lưu trữ trong không gian web phi tập trung cá nhân của bạn. Thay vì lưu trữ thông tin của bạn, nền tảng yêu cầu quyền truy cập khi cần thiết, và bạn có thể thu hồi quyền truy cập đó bất cứ lúc nào. Mô hình này giảm sự phụ thuộc vào các máy chủ tập trung và bảo vệ quyền riêng tư của người dùng.

Web3 vs Web5: Chúng So Sánh Như Thế Nào?

Cuộc tranh luận giữa Web3 và Web5 là điều không thể tránh khỏi khi cả hai đều nhằm phi tập trung hóa Internet, mặc dù với các phương pháp khác nhau. Dưới đây là cách chúng so sánh:

Web3 đã khởi xướng ý tưởng phi tập trung bằng cách sử dụng công nghệ blockchain để cho phép người dùng sở hữu các mục kỹ thuật số như tiền điện tử và NFT. Tuy nhiên, Web3 có thể cảm thấy phức tạp đối với nhiều người dùng vì nó yêu cầu hiểu các công cụ kỹ thuật như token và hợp đồng thông minh.

Web5 tiếp nhận các ý tưởng từ Web3, làm cho chúng trở nên thực tế hơn cho cuộc sống hàng ngày. Thay vì tập trung vào tài sản kỹ thuật số, Web5 hướng tới việc giúp người dùng kiểm soát dữ liệu cá nhân và danh tính trực tuyến của họ một cách đơn giản và dễ sử dụng. Bạn không cần phải hiểu blockchain để hưởng lợi từ Web5.

Ứng Dụng của Web5 Trong Các Ngành Công Nghiệp

Tiềm năng của Web5 trải rộng nhiều ngành công nghiệp, cho phép các tương tác an toàn hơn, riêng tư hơn và thân thiện hơn với người dùng. Dưới đây là cách Web5 có thể ảnh hưởng đến các lĩnh vực khác nhau:

Tài Chính

Web5 cho phép người dùng quản lý dữ liệu tài chính của họ một cách an toàn. Thay vì phụ thuộc vào các ngân hàng hoặc dịch vụ trung tâm khác, DIDs và VCs cho phép bạn xác minh danh tính và thực hiện giao dịch. Điều này giảm nguy cơ gian lận và giữ thông tin tài chính của bạn riêng tư.

Chăm Sóc Sức Khỏe

Web5 có thể làm cho dữ liệu sức khỏe trở nên an toàn hơn và dễ kiểm soát hơn. Hồ sơ y tế của bạn được lưu trữ trong DWN của bạn, và bạn có thể quyết định ai được truy cập vào chúng. Ví dụ, bạn có thể chia sẻ lịch sử sức khỏe của mình với bác sĩ để tham khảo ý kiến và thu hồi quyền truy cập khi không còn cần thiết.

Giáo Dục

Trường học và các trường đại học có thể phát hành bằng cấp và chứng chỉ kỹ thuật số dưới dạng Verifiable Credentials trực tiếp đến DWN của bạn. Điều này có nghĩa là bạn sở hữu hồ sơ học thuật của mình và có thể chia sẻ chúng dễ dàng với nhà tuyển dụng hoặc các trường học khác khi cần. Đây là cách nhanh hơn và an toàn hơn để chứng minh trình độ của bạn.

Du Lịch

Web5 có thể làm cho du lịch trở nên dễ dàng và an toàn hơn. Bạn có thể lưu trữ thông tin hộ chiếu, visa và phần thưởng du lịch trong DWN của mình. Các hãng hàng không, khách sạn hoặc văn phòng cấp visa có thể yêu cầu quyền truy cập tạm thời vào thông tin này khi cần. Điều này giúp bạn tránh việc phải tải lên các tài liệu nhạy cảm nhiều lần và đảm bảo dữ liệu của bạn luôn nằm trong tầm kiểm soát của bạn.

Âm Nhạc

Web5 có thể thay đổi cách mọi người thưởng thức âm nhạc. Danh sách phát và sở thích của bạn có thể được lưu trữ trong DWN của bạn, vì vậy bạn có thể chuyển đổi giữa các ứng dụng âm nhạc mà không cần bắt đầu lại từ đầu. Các nghệ sĩ cũng có thể chia sẻ nội dung độc quyền trực tiếp với người hâm mộ sử dụng Verifiable Credentials, loại bỏ các trung gian và tạo kết nối gần gũi hơn.

Thách Thức của Web5

Web5 là một ý tưởng mạnh mẽ, nhưng nó đi kèm với những thách thức. Dưới đây là những vấn đề chính:

Thách Thức Trong Việc Áp Dụng

Việc triển khai các hệ thống phi tập trung như DWNs đòi hỏi phát triển cơ sở hạ tầng đáng kể và giáo dục người dùng. Những phức tạp kỹ thuật có thể làm người dùng và các nhà phát triển ngần ngại áp dụng đầy đủ công nghệ này.

Hơn nữa, mọi người đã quen với các nền tảng tập trung, dễ sử dụng và quen thuộc. Chuyển sang một hệ thống mới đòi hỏi nỗ lực, và không phải ai cũng sẵn lòng thực hiện bước nhảy đó.

Rủi Ro Về Quyền Sở Hữu Dữ Liệu

Với Web5, người dùng hoàn toàn chịu trách nhiệm về dữ liệu của họ. Nếu họ mất quyền truy cập hoặc dữ liệu bị đánh cắp, không có công ty nào có thể giúp họ khôi phục lại. Điều này có thể gây cảm giác quá tải cho nhiều người.

Thêm vào đó, Web5 cho phép người dùng quyết định ai có thể truy cập dữ liệu của họ, nhưng điều này cũng có nghĩa là họ phải cẩn thận về cách họ chia sẻ nó. Học cách quản lý quyền riêng tư một cách hiệu quả có thể là một thách thức.

Vấn Đề Pháp Lý và Quy Định

Chính phủ có các quy định nghiêm ngặt về quyền riêng tư dữ liệu, và hệ thống của Web5 không dễ dàng phù hợp với các luật này. Các công ty xây dựng trên Web5 sẽ cần phải tìm cách tuân thủ.

Phi tập trung hóa là một khái niệm mới, và không phải lúc nào cũng có các luật rõ ràng về cách nó nên hoạt động. Điều này có thể tạo ra sự không chắc chắn cho cả nhà phát triển và người dùng.

Kết Luận

Web5 không phải để thay thế Web3—nó là bước tiến tiếp theo. Web3 đã đặt nền móng cho một Internet phân tán, và Web5 xây dựng dựa trên đó để tạo ra một trải nghiệm trực tuyến phù hợp với mọi người. Cùng nhau, chúng đưa chúng ta gần hơn đến một tương lai mà người dùng, không phải các công ty, kiểm soát dữ liệu và danh tính của họ.

Khi chúng ta đứng trên bờ vực của kỷ nguyên mới này, câu hỏi không phải là Web5 sẽ thay đổi internet hay không mà là nó sẽ biến đổi cuộc sống trực tuyến của chúng ta nhanh chóng và sâu sắc như thế nào. Hành trình hướng tới một web phi tập trung hơn, hướng người dùng hơn đã bắt đầu—và đó là một hành trình mà tất cả chúng ta nên theo dõi chặt chẽ.

Được viết bởi

Alexander ShishkanovTác giả chính/Giám đốc Dự án

Xét duyệt bởi

Tamta SuladzeTác giả chính